Sveti Nikola: Najčešća krsna slava kod Srba i zaštitnik putnika, dece i moreplovaca

Srpska pravoslavna crkva sutra Svetog Nikolu, jednog od najpoštovanijih svetitelja u hrišćanstvu i najčešću krsnu slavu među Srbima. Smatra se da čak polovina Srba slavi Svetog Nikolu kao krsnu slavu, dok druga polovina tog dana ide u goste, što ovaj praznik čini jedinstvenim u srpskom narodu.

Svetom Nikoli posvećeno je više od 600 crkava, a kod čitavog hrišćanskog sveta poštuje se kao veliki čudotvorac i zaštitnik putnika, moreplovaca i dece.

Veliki svetitelj i čudotvorac

Još tokom svog života, zbog izuzetne duhovnosti i ličnosti, Sveti Nikola je smatran svetiteljem. Pomagao je narod, širio veru, pravdu i milosrđe, donosio utehu i mir, a dobra dela činio je tajno, bez želje za slavom.

Zamonašio se i čitavo bogatstvo, koje je nasledio od roditelja, razdelio je siromašnima, starima i nemoćnima, ostavivši snažan trag u hrišćanskoj tradiciji.

Istorija i datumi praznovanja

Sveti Nikola rođen je 280. godine u gradu Patara u Maloj Aziji, u luci na mediteranskoj obali današnje Turske, za vreme rimskog cara Valerijana. Upokojio se 345. godine.

Dan njegovog upokojenja obeležava se 19. decembra po novom, odnosno 6. decembra po starom kalendaru i poznat je kao zimski Sveti Nikola. Letnji Sveti Nikola slavi se 22. maja (9. maja po starom kalendaru), u znak zahvalnosti zbog prenosa njegovih moštiju u Bari.

Posna slava i narodni običaji

Praznik Svetog Nikole pada u vreme Božićnog posta, zbog čega je slavska trpeza obavezno posna.

Nekada se na svim hrišćanskim brodovima nalazila ikona Svetog Nikole. Posebno se praznovao duž Jadranskog i Sredozemnog mora, gde je postojao običaj da se na taj dan ne isplovljava – brodovi bi se usidrili, a plovidba bi se nastavila sutradan.

Sveti Nikola je zaštitnik brojnih gradova i luka, naročito u Grčkoj i Italiji, a u grčkom folkloru opisan je kao „gospodar mora“.

Sveti Nikola danas

Praznik Svetog Nikole danas ima i veliki komercijalni značaj, posebno u zemljama Zapadne Evrope. Pošto je vezan za darivanje, njegova popularnost je značajno porasla, pa se uoči praznika masovno kupuju pokloni, naročito za decu.

Crkva Svetog Nikole u Zemunu

Najstariji pravoslavni hram u beogradskom naselju Zemun — Crkva Svetog oca Nikolaja — posvećen je Svetom Nikoli i 1948. godine proglašen je za spomenik kulture.