“Praško proleće” u Zemunu

Nije mala stvar kada pored imena na uličnoj tabli neko postavi venac. To znači da iza slova još stoji i duh osobe kojoj su mnogi živi zahvalni i spremni da mu odaju poštu.

Tu slavu u Beogradu ima Aleksandar Dubček, čehoslovački političar, lider države i – komunista. Ali, nije to komunista koji od vremena Tita ima ulicu u Beogradu. Dobio ju je tek u 21. veku, 2004. godine i to tako što je “prekrečeno” ime dotadašnje Tvorničke.

U vreme između njegove tragične smrti 7. novembra (1992.) u saobraćajnoj nesreći, i njegovog rođendana 27. novembra (1921. godine), tabla s njegovim imenom i posvetom ukrašena je vencima sa potpisom slovačke delegacije. Bio je lider nekadašnje Čehoslovačke, zajedničke države Čeha i Slovaka koja je prestala da postoji te iste 1992. Dubček je bio Slovak.

Ovo je jedna od najpoznatijih zemunskih ulica, koja vodi ka Novom Beogradu, pored nekadašnje fabrike Obuće Beograd i do 2004. je nosila, za srpski jezik neobičan naziv, Tvornička.

Međutim, to bezlično, ali ipak prepoznatljivo ime koje u sebi nosi staru reč za fabriku (odnosilo se na nekadašnju zemunsku fabriku aviona Ikarus), zamenjeno je te 2004. godine imenom ovog važnog političara.

Aleksandar Dubček postao je lider Čehoslovačke 1968. godine kao prvi sekretar Prezidijuma centralnog komiteta Komunističke partije.

Ideja mu je bila da reformiše Komunističku partiju i relaksira čvrst okov jednopartijskog sistema ali su sve nade i želje pregazili tenkovi Sovektslog Saveza tokom intervencije Varšavskog pakta u avgustu 1968. Gvozdena zavesa bila je suviše teška da bi mogla da se sruši. To je bilo gušenje “Praškog proleća” kako je nazvan proces promena koje je te godineinicirao Dubček.

Društvo je na trenutak bilo oslobođeno cenzure i “prodisalo” je, a novi talas pojavio se i u filmskoj umetnosti. Rehabilitovao je žrtve staljinističkih čistki i otpočeo, ma kako to izlizano zvučalo “demokratizaciju”.

To je sve bilo suviše rizično za rigidni komunizam Istočnog bloka koji ne bi mogao da podnese u svom srcu nešto što bi bilo opasan izazov jednopartijskom sistemu i privrženosti SSSR-u.

Kada su tenkovi upali u Prag, Dubček je odveden u Moskvu, gde su ga zatvorili. Bio je potom “izdajnik“, a nako puštanja iz zatvora, na slobodi, daleko od politike, bio je običan radnik.

Tek nakon pada komunizma 1989. Dubček se vratio u politiku i bio predsednik Savezne skupštine Čehoslovačke sve do tragične automobilske nesreće.