U cilju ”unutrašnjeg prečišćavanja” hrvatske nacije, protivnici ustaškog režima, koji su svi redom označavani kao ”komunisti” su boravkom u logoru trebali da se ”preodgajaju kako bi postali korisni članovi zajednice”.
Muzej žrtava genocida
Međutim, postojala je još jedna grupacija koja je kraće vreme boravila u logoru Stara Gradiška, a to su – masoni. Nemački dokumenti su navodili da je među ustaškim vođama bilo masona (Slavko i Eugen Kvaternik, Mile Budak, dr. Tot i drugi), što je prvenstveno omogućilo sklanjanje jednog dela masona, zajedno sa Ivan Meštrovićem u Švajcarsku, ali i tome da su u prilikom boravka u logoru Stara Gradiška ”uglavnom dobro prošli”, kako je izjavio dr Stanko Švrljuga u istrazi nakon Drugog svetskog rata.
Muzej žrtava genocida
Jedan od najznačajnijih političkih pritvorenika je bio i dr Vlatko Maček, čelnik Hrvatske seljačke stranke, neprikosnoveni predratni ”vođa Hrvata” i potpisnik sporazuma koji je doveo do stvaranja Banovine Hrvatske 1939. godine. Njegova internacija je uzrokovana potrebom da se fizički spreči kontakt sa političkim saradnicima dok je, po Luburićevim rečima, Jasenovac izabran jer je ”to područje bilo vojnički sigurno”.
Vlatko Maček je boravio u Jasenovcu u periodu od oktobra 1941. do marta 1942. godine, da bi ostatak rata proveo u kućnom pritvoru na svom imanju u Kupincu. Početkom 1943. zbog borbi u okolini Kupicena, Maček je dva meseca, zajedno sa Luburićevom majkom i dve sestre, boravio u Luburićevim zagrebačkom stanu na adresi Bulićeva ulica broj 1.
Muzej žrtava genocida
Za razliku od ostalih zatočenika logora, Mačeku ”ništa nije nedostajalo osim slobode”, te je, po rečima Ljube Miloša ”postupak bio više nego korektan… skoro jedini Hrvat koji je četiri godine rata i napora proživio mirno i bezbrižno, starajući se čitavo vrijeme kako bi što bolje ugodio samome sebi.” Sam Maček je smatrao ”da su mu ustaše napravili uslugu što su ga zatvorili tako da nikome nije bio ništa dužan objašnjavati i za ništa nije bio odgovoran”.
